Fatih Sultan Mehmed Han
Gazel
Dolsa 'âlem ta'n degül dûd-ı siyâhumdan benüm
Mihr görmen zerrece gün yüzli mâhumdan benüm
Nice pinhân eyleyem ol dilbere âşıklugum
Pür durur dîvân şehrün âh ü vâhumdan benüm
Devlet-i 'aşkıyla payem bir makama irdi kim
Şânumı anlar görenler izz ü câhumdan benüm
Hâk-i pây-i yâr tâcum kûy-ı dilber mesnedüm
Reşk ider Cemşîd ü Cem taht ü külâhumdan benüm
Hayl-i 'aşkı şâh-râh-ı gamda kılsam germ-rev
Çeşm-i encüm kuhl ider gerd-i sipâhumdan benüm
'Avniyâ bir hâle irdüm derd-i hicr-i yâr ile
'İbret alur niceler hâl-i tebâhumdan benüm
**********
Gazel
Sâkiyâ mey sun ki bir gün lâlezâr elden gider
İrüşür fasl-ı hazan bâg ü bahâr elden gider
Her nice zühd ü salâha mail olur hâtırum
Gördügümce ol nigân ihtiyar elden gider
Şöyle hâk oldum ki âh itmeğe havf eyler gönül
Lâ-cerem bâd-ı sabâ ile gubâr elden gider
Gırra olma dilberâ hüsn ü cemâle kıl vefa
Baki kalmaz kimseye nakş ü nigâr elden gider
Yâr içün agyâr ile merdâne ceng itsem gerek
İt gibi murdar rakîb ölmezse yâr elden gider
**********
Gazel
Âhiret kesbeylemektir dâr-ı dünyâdan garaz
Yoksa ey zâhid nedir bildin mi ukbâdan garaz
Yârsız cennet dahî olsa bana zindân olur
İyi bil dîdârdır firdevs-i a'lâdan garaz
Mâl ü mülkü terkedip gitsen gerektir âkıbet
Pes nedir dünyâ için ey hâce dünyâdan garaz
Her ne kim görsen taalluk bağlama kılma karâr
İbret almaktır dilâ seyr ü temâşâdan garaz
Bu gönül eğlencesidir Avniyâ çün âkıbet
Ma'rifet satmak değildir şi'r ü inşâdan garaz
**********
Gazel
Ağlasa âşık belâ-yı hicr ile nâlân olup
Gözleründen akan anun yaş yerine kan olup
Geh cefâ kûhı gubârından örünse kisveti
Geh belâ vadisini geşt eylese 'uryân olup
Her ne denlü cevrler görse vefalar eylese
Her ne denlü gülseler hâline ol giryân olup
Gam beyabanına her gün eylese seyr ü sefer
Her gice mihnet- serâ-yı firkate mihmân olup
Râz-ı 'aşkı aşikâr itmeğe takat bulmasa
Sinesinde nâvek-i dil-dûzlar pinhân olup
**********
Gazel
'Aşk ile viran iden gönlini ma'mûr istemez
Hâtırın mahzûn iden bir lahza mesrur istemez
Hâk-sâr olup hevâ ile gubâr olan gönül
Hâk-i râh-ı yârdan bir dem özin dûr istemez
Hoş gören âkil fena tavrını şöhret gözlemez
Künc-i uzlet isteyen kendüyi meşhur istemez
La'l-i nâba meyi kılmaz bağrını pür-hûn iden
Dâmenin pür-eşk iden lü'lü-yi menşur istemez
Aşk nakdi bir hazînedür ana yokdur zeval
Mâlik olan ‘Avniyâ bir gence gencûr istemez
**********
Gazel
Ağlasa derd-i derûnum çeşm-i giryânım sana
Âşikâr olurdu gâlib râz-ı pinhânım sana
Mesned-i hüsn üzre sen ben hâk-i rehde pâymâl
Mûr hâlin nice arz ede Süleyman'ım sana
Şem'i gör kim meclisinde ağlayıp başdan çıkar
Hoş yanar yıkılır ey şem'-i şebistânım sana
Subh gibi sâdık olduğum gam-ı aşkında ben
Gün gibi rûşen durur ey mâh-ı tâbânım sana
Dün rakîbin cevrini men' eyledin ben hastadan
Eyledi te'sir gûyâ âh u efgânım sana
Zahm-ı hicrân şerhi çün mümkün değildir dostum
Sîne-çâkinden haber versin girîbânım sana
Eyleme gönlün gözün cevr ile Avnî'nin harâb
Dürr ü gevherler verir bu bahr ile kânım sana
**********
Gazel
Bâde-i nâb ile buldu rûh-ı cânân revnak
Gûyiyâ güller ile buldu gülistân revnak
Zülf-i miskîn ki rûh-ı yâr ile tâbende durur
Şem'-i pürnûr ile san buldu şebistân revnak
Göricek yaşımı naz ile salınır ol yâr
Cûyibar ile bulur serv-i hırâmân revnak
İşidip nâlemi handân olur ol yâr bulur
Na'ra-i bülbül ile gonca-i handân revnak
Eşk-i çeşmimle olur lâ'l-i leb-i yâr ferah
Tâb-ı kevkeble bulur lâ'l-i Bedahşân revnak
Hatt u hâl ile bulur Avnî rûh-ı yâr şeref
Bâblarla nitekim buldu Gülistân revnak
**********
Gazel
İmtisal-i cahid-ü fillah oluptur niyyetim
Din-i İslâm'ın mücerred gayretidir gayretim
Fazl-ı Hakk ü himmet-i cünd-i ricalullah ile
Ehl-i küfrü ser-teser kahreylemektir niyyetim
Enbiya vü evliyaya istinadım var benim
Lütf-i Hak'tandır hemen ümid-i feth-i nusretim
Nefs ü mal ile nola kılsam cihanda ictihad
Ham-ü lillah var gazaya sad-hezaran rağbetim
Ey Muhammed mucizat-ı Ahmed-i Muhtar ile
Umarım galip ola a'da-yı dine devletim
**********
Kimsesiz Hiç Kimse Yok
Hiç kimse yok kimsesiz
Herkesin var bir kimsesi
Ben bugün kimsesiz kaldım
Ey kimsesizler kimsesi
*******
Kimse aradığım yollarda
Kimsesizlik kimsem oldu
Dinsin artık hicranın cana
Kimse aradığım yollar
Kimsesiz kimselerle doldu
**********
Sevdün o dilberi söz eğlemedün vay gönül
Eyledin kendözini aleme rüsvay gönül
Sana cevr eylemede kılmaz ol pervay gönül
Cevre sabr eyleyemezsün nideyin hay gönül
Gönül eyvay gönül vay gönül eyvay gönül
Çâk olan dest-i cefa ile giribanundur
Erişen hâr-ı gam u mihnete damanundur
Dökülen yere bela tîğı ile kanundur
Her dem ağıza gelen mihnet ile canundur
Gönül eyvay gönül vay gönül eyvay gönül
Tali'ün yüzi gülüp olmadı handan nideyin
Yüreğün derdüne bulunmadı derman nideyin
Kasduna yar çekerek hançer-i bürran nideyin
Veriserün bu gam u mihnet ile can nideyin
Gönül eyvay gönül vay gönül eyvay gönül
Aşk-ı dildar ile nice edesin nale vü zar
Eyledin sabr u kararı bu hevalarda nisar
Zülfü sevdası eder alemi çün başına dar
Faide ne tutalım eyleyesin terk-i diyar
Gönül eyvay gönül vay gönül eyvay gönül
Vasl-ı dilberle nasib olmadı dilşad olmak
Dest-i cevr ile yıkılan dilün abad olmak
Dam-ı gamdan dil ü can bülbülü azad olmak
Niceye dek işin efgan ile feryad olmak
Gönül eyvay gönül vay gönül eyvay gönül
Çünkü dildar niyazın görüben naz eyler
Naleni işidicek şiveye ağaz eyler
Bezm-i gamda kadini çeng yüzün saz eyler
Nalişin perdesini zühreye demsaz eyler
Gönül eyvay gönül vay gönül eyvay gönül
Bilmedüm derd-i dilün ölmek imiş dermanı
Öleyin derd ile tek görmeyeyün hicranı
Mihnet ü derd ü gama olmağ içün erzani
Avniya sencileyin mihnet ü gamkeş kanı
Gönül eyvay gönül vay gönül eyvay gönül...
**********
Gazel
Görsek ol gonca lebi çak-ı giriban ederüz
Gül yüzün yadına bülbül gibi efgan ederüz
Hasta dil kapuna varsa n'ola timar ister
Yine bu derde onun derdine derman ederüz
Mihrün ey hüsn-i bedi ü leb-i lali şirin
Kıssa-i Hamza gibi aleme destan ederüz
Kematün şevki alem-veş ne kadar olsa ayan
Dilde raz-ı dehenün sırrını pinhan ederüz
Avniya gerçi ölüm dünyada müşkil işdür
Gamze-i dilber ile biz anı asan ederüz
**********
Gazel
Kaçan ki cür‘añ ile tâze rûh bula hâk
Tarîk-i ‘ışkda hâk olmadan baña ne bâk
Figân ki cân ile göñlüm bu devrde yakdı
Gehî mey âteşi vü gâh rûy-i âteş-nâk
Rikâbuñ öpmek içün başumı fedâ kıluram
Eger ki bend ola boynuma rişte-i fitrâk
Yele varur çü ese bâd-ı kahr-ı istiğnâ
Niteki ahker ü hâkister encüm ü eflâk
Fenâ riyâzı gül ü goncasından ey ‘Avnî
Nişân virür dil-i sad-çâk ü hırka-i sad-çâk
***********
Gazel
Ey cefâ-hu hâtırum derd ile mahzûn eyledüñ
Zahm-ı sînemden gözüm yaşın ciger-gûn eyledüñ
Gam beyâbânında şeydâ idüp ey Leylî-hırâm
Akl ü hûşumdan ayırduñ beni mecnûn eyledüñ
Eşk-i sîm ü rûy-i zerdüm nakdini izhâr idüp
Dôstum uşşâk içinde beni Kârûn eyledüñ
Lâ‘l-i nâbuñ yâdına kan içmek idi ‘âdetüm
Eşk-i hûnînüm aña yâr itdüñ efzûn eyledüñ
Çün gubâr-ı hecre teskin virmedi ne fâide
Gözlerüm yaşını dut kim Nîl ü Ceyhûn eyledüñ
Hecr bî-dâdına ülfet dutmış idi ‘Avnînüñ
Gayrlarla ‘ayş idüp hâlin diger-gûn eyledüñ
**********
Gazel
Sîneden ben ki çekem âh ü figân-ı derd-nâk
Yaralar kan ağlayup ol dem iderler sîne çâk
Şerbet-i lâ‘lüñ sunup ağyâra öldürdüñ beni
Gayre cân viren ‘acebdür kim beni eyler helâk
Her ne deñlü zülfüñüñ şahbâzı cânlar sayd ider
Ol hevâda cân kuşı pervâz ider bî-vehm ü bâk
Sürmege yüz pây-i serv-i yâre bolur dest-res
Kangı ‘âşık kim su gibi meşrebini ide pâk
Sîneye gelsün hayâl-i yâr dirseñ ‘Avnîyâ
Zahma merhem gibidür ger eyler iseñ sîne çâk
**********
Gazel
Gül yüzüñ rengiyle gül cânına bî-dâd eyledüñ
Kaddüñe serv[i] kul itdüñ yine âzâd eyledüñ
Dâne-i hâl ile hüsnüñ hırmenin zeyn ideli
Cân ile dil hâsılını cümle ber-bâd eyledüñ
Tîğ çekdüñ şâd oldum âhari katl eyledüñ
Gayrı şâd itdüñ velî bu şâdı nâ-şâd eyledüñ
Dir imişsen ‘âşıka cevr eylemek hûyumdurur
‘Işkuñı ‘âşıklar içre baña isnâd eyledüñ
‘Avnîyâ dîvânelikden gam yime şimden girü
Çünki ‘âşık olalı meyl-i perî-zâd eyledüñ
**********
Gazel
Kâmetin yâd itmez aña kim leb-i cânân gerek
Sakınur lâ-büd hevâdan her kime kim cân gerek
Eşk deryâsını saldum virmedi teskîn aña
Sîne tâbı def‘ine ol âb-gûn peykân gerek
Rahş-ı ‘ışka virmedi sahrâ-yı hicrân hîç za‘f
Tâ kıyâmet imtidâdınca aña meydân gerek
Ol perî ‘ışkın dimezven göñlüme dîvânedür
Düşmeninden râzı lâ-büd kişinüñ pinhân gerek
‘Avnîyâ rindân harâbât içre ‘ayş itmek içün
‘Arsa-i ‘âlem aña sahn ü felek eyvân gerek
**********
Gazel
Ey perî hüsn ile çün germ oldı bâzâruñ senüñ
Âfitâb ü mâh oldılar harîdâruñ senüñ
Bozdı yüzini mehüñ zülf ile lutf-ı ‘ârızuñ
Âfitâbâ âteş urdı tâb-ı ruhsâruñ senüñ
Cûybâr etrâfını seyr eyledikçe serv eger
Başı aşağa olurdı görse reftâruñ senüñ
Çeşm-i şehlâñı görelden bâğda ey serv-i nâz
Başı ditrer nergisüñ kim oldı bî-mâruñ senüñ
Cânlar alur revân itseñ hırâmân kâmetüñ
‘Avnîye cân virür ammâ lutf-ı güftâruñ senüñ
*********
Gazel
Baña cevri firâvândur nigâruñ
Nitekim gül firâkından hezâruñ
Göñül ol bî-vefâya sabr u ‘ışkuñ
‘Iyân eyle ne kim var yoğ u varuñ
Göñül bir dem figândan olma hâlî
Egerçi nâleye yok iktidâruñ
Göñül feryâduña rahm itmez ol yâr
Aña beñzer ki hoşdur âh ü zâruñ
Göñül almakda key çâbüktür ol zülf
Giçürme elde dururken şikâruñ
Sen olduğuñ [yire] uğramaz ol yâr
Ne nef‘i yol başında intizâruñ
Görür kim bî-zer ü müflis gedâsen
Saña ‘Avnî niçe yâr ola yâruñ
**********
Mesnevi
TUHFETÜ’L-HÜKKÂM
İftitâh-ı suhan-ı ehl-i kemâl
Nâm-ı a’lâ-yı Hudâ-yı müte’âl
Hâlik u Rezzâk u Rahmân u Rahîm
Kâdir ü Nâsır u ‘Allâm u ‘Alîm
Hâlik-ı ‘âlem olan Hak oldur
‘Âleme Hâkim-i mutlak oldur
Hâlikuñ zikr-i cemîli her ân
Kimde kim dâ’im ola vird-i lisân
Olup ol mazhar-ı lutf-ı Bârî
Hatm olur hayr ile cümle kârı
Her sözüñ evvelidür nâm-ı Hudâ
Zikr-i Hak dilde gerek subh u mesâ
Reh-nümâ olmag içün hûb u latîf
Bize Hak kıldı ‘atâ şer’-i şerîf
Kula oldur gice gündüz lâzım
Hidmetinde ola dâ’im kâ’im
Emr-i ma’rûf ile hem ‘âmil ola
Nehy-i münkerden ide cümle ibâ
Mü’min olana yiter pend-i kavî
Nass-ı Kur’ân u hadî・-i nebevî
Ümmet-i Ahmed iseñ kılma ‘inâd
Yüri ol şer’e mutî’ u münkâd
Sâlik olan kişiler ol râha
Buldılar togru yolı Allâha
Yañılup kej giden ol yola müdâm
Oldılar iki cihânda bed-nâm
Sâlik-i râh-ı şerî’at olıgör
Vâsıl-ı bahr-i hakîkat olıgör
Hâssa-i şer’e idenler hidmet
Buldılar iki cihânda ‘izzet
Ne sa’âdet bu ki ‘âlim olasın
‘Adl ile kâdî vü hâkim olasın
Gözedüp kavl-i Resûl ü Mevlâ
Eyleyüp şer’-i şerîfi icrâ
Bî-sebeb ol tama’-ı hâmı koyup
Cem’-i mâl itmege ikdâm[ı] koyup
Rızk-ı maksûmuña kâni’ olasın
Zâlimüñ zulmine mâni’ olasın
İki ‘âlemde seni Hazret-i Hak
Bahr-i lutfına ider müstagrak
Efdal-i tâ’at-i Rabbü’l-’izzet
‘Adl ile şer’e olupdur hidmet
Er iseñ ‘adl ile bir nâm eyle
Müstakîm olmaga ikdâm eyle
Dâ’imâ ‘ilm ile ‘âmil olıgör
‘Adl ü dâd itmege mâ’il olıgör
Rahmet aña ki ‘adâletle gide
Nâmını haşre degin zinde ide
Âgâz-ı Kelâm-ı Hamdele-i Sa’âdet-Peyâm
Bast-ı Mukaddemât-ı Mehâmid-i Magfiret-Encâm
Hamd-i bî-had o Hudâ-yı ezele
Şükr-i bî-’add ni’am-ı Lem-yezele
Ol ki halk eyledi bu nüh felegi
Pür idüp ins ile cinn ü melegi
Yog iken ‘âlemi ol var itdi
Kudret ü hikmetin izhâr itdi
Budur ol emr-i sa’âdet-makrûn
Didi kevneyne hemân “kün fe-yekûn”
Bir avuç balçuga kıldukda nazar
Oldı anda suver-i nev’-i beşer
**********
Gazel
Yine mestâne gelün azm-i hârâbat idelüm
Hizmet-i pîr-i mugan ile mübâhât idelüm
Hum-ı meyden götürüp âlemi seyrân idelüm
Tûr-ı aşka çıkalum yine münâcât idelüm
Zâhid-i huşg kabul eyleyüben özrimüzi
El virürse bir ayag ile mükâfat idelüm
Ta’n idüp hâlet-i bezme eğer inkâr ide
Bade vü beng şühûdıyle isbât idelüm
Hüsn-i yâr âyîne-i dilde görünmezse eğer
Avniyâ bâde-i nâbı ana mir’at idelüm
**********
Gazel
Hayf ola pîr-i nâ-tüvân mürteşi-i zamân ola
Hırs u tama'la her zamân mübtezel-i cihân ola
Anıla sû-i hal ile kizb ile cem'i mal ile
Zulm ile vü vebâl ile aleme dastân ola
Göstere Hak o zâlimi kim ide her mezâlimi
Hetk ide ırz-ı âlimi cehl ile bir zaman ola
Gelmese ötmese gurâb çün bizi itmese harâb
Korkumo pençe-i ukkâb irişe yelkovan ola
Avnî-i 'adl-perverüz dâver-i dâd - güsterüz
Bu sözi ana söylerüz k'analaya nüktedân ola
**********
Gazel
Yüzün meh-i 'id ü ser-i zülfün şeb-i Esra
Gamzen Yed-i Mûsâ leb-i la'lün dem-i 'İsa
Bu hüsn ü edayı ki Huda sana virüpdür
Mâni-i cihan yazmadı tasvîrüne hemtâ
Alnun kamerine yüzün ayına müşabih
Bunca göz ile görmedi bu çarh-ı mu'allâ
Şol câm ki nûş eylemişem bezm-i gamunda
Bir sade habâbıdur anun günbed-i hadrâ
'Avnî seni medh eyledi çün tarz-ı gazelde
Matla' didi yüzüne vü agzuna mu'ammâ
