Gazel
Bahâr boldu vü gül meyli kalmadı könlüm
Açıldı gonce vü likin açılmadı könlüm
Yüzün hayâli bile vâlih irdi andak kim
Bahâr kelken ü kitkenni bilmedi könlüm
Yüzün nezâresi de mahv ü mest idi ya'ni
Ki gül çağıda zamâni ayılmadı könlüm
Nevai gonce tilep könlüm ağzın etti heves
Eğerçi tapmadı likin yanılmadı könlüm
**********
Gazel
Qaro ko'zum, kelu mardumlug' emdi fan qilg'il,
Ko'zum qarosida mardum kibi vatan qilg'il.
Yuzung guliga ko'ngul ravzasin yasa gulshan,
Qading niholig'a jon gulshanin chaman qilg'il.
Takovaringg'a bag'ir qonidin hino bog'la,
Itingg'a g'amzada jon rishtasin rasan qilg'il.
Firoq tog'ida topilsa tufrog'im, ey charx,
Xamir etib yana ul tog'da ko'hkan qilg'il.
Yuzung visolig'a yetsun desang ko'ngullarni,
Sochingni boshdin-ayog' chin ila shikan qilg'il.
Xazon sipohiga, ey bog'bon, emas mone'
Bu bog' tomida gar ignadin tikan qilg'il.
Yuzida terni ko'rub o'lsam, ey rafiq, meni
Gulob ila yuvu gul bargidin kafan qilg'il.
Navoiy, anjumani shavq jon aro tuzsang,
Aning boshog'lig' o'qin sham'i anjuman qilg'il.
**********
Mesnevî
Ferhad u Şirin'den
Eger bir kavm ger yüz, yoksa meningdür
Muayyen Türk ulusu hod, meningdür
Alıp men taht-i fermanımga âsân
Çerig çekmey Hıta’dan ta Horasan
Horasan dimegil Siraz u Tebriz
Ki kılmıs devrini kilkim seker-rîz
Köngül bermis sözümge Türk, can hem
Ni yalguz Türk belkim Türkman hem
Ni milk içre ki bir ferman yıbardım
Anıng zabtıga bir Divan yıbardım
Bu divan tuttı ol kisverni andak
Ki “Dîvân” tüzmegey “defter”ni andak
**********
Gazel
Dostlar, ehl-i zemândın mehr ümidi tutmanız,
Mehr-i gerdun bolsalar, köz nundın yortmanız.
Ger şâh olsun, ged gedâ kim, salmanız yüzige köz,
Yâdını belkim könül etrâfıda ya vurmanız.
Zulm ile yüz çâk qılgan tenge ger merhem yaqıp
Bütkerürbiz deseler, ul zahmlarnı bütmeftiz.
El cefâsının melali qılsa her dem qasd-ı cân,
Könglünizni gayr-i bi-keslik bile avutmanız.
Öksüdi el meyli mendin bir yolı, ey derd ü gam,
Gâh gâhi siz bari basımdın qadem öksütmeniz.
Hecr otın cânımga yaqtım, korseniz üsrük meni,
Emdi, ey pend ehli, dozah otıdm qorqutmaftız.
Çün Nevâî dest tuttı, emdi zinhar, ey vuhuş,
Kim beşer cinsini ul Mecnûn sarı yavuzmanız
**********
Gazel
Könlüm içre derd ü gam evvelgilerge ohşamas,
Kim ul aynın hecri hem evvelgilerge ohşamas.
Ni sitem kim qılsa, rahmi mahfî irmes zimnide
Emdi qılsa her sitem evvelgilerge ohşamas.
Demeniz Şirin ü Leylî anca bar hüsn içre kim,
Hubluqda ul sanem evvelgilerge ohşamas.
Cevridin irdi elemler emdi tutmış özge yâr,
Ölmişem kim bu elem evvelgilerge ohşamas.
Işq arâ Ferhâd ile Mecnûnga ohşatman meni
Kim bu sevdâ-yı dicem evvelgilerge ohşamas.
Köyinin ihrâmıdın könlümni men' itmen yene,
Kim ana azm-i harem evvelgilerge ohşamas
Ey Nevâî, qılma Cemşid ü Feridun vasfı kim,
Şâh Gâzîge kerem evvelgiîerge ohşamas
**********
Gazel
Her kişi yâr aldıda der çinni hem, yalgannı hem,
Vah kim ul bâver qılur vâqani hem, böhtannı hem.
Cânga yettim, muhtelib ashâbıdın ul dilrebâ
Öyle kim könlümni aldı, kaş alsa canm hem.
Müdeiyler, böyle hemrâz olsalar yar aldıda,
Özge tutmaq f arzdur ölmekni, bel hicrânnı hem.
Söz dey ahırlar geh u bigeh, mahal u bimahal
Bes mahaldür terk qılsam mülk ü hânumânnı hem.
Çünki bağrım qanım köz yolıdın aqızdılar
Dem-be demdür kim suvaşturlar sorâser qannı hem.
Ey könül, dehr ehlige yok va'de u peymân dürüst
Nece küygün sen dağı, üz va'de peymânnı hem.
Hâşalillâh kim, Nevâî eylegey terk-i vefa
Bivefâ kâfirler alsa cânnı hem imânnı hem!
**********
Gazel
Qan yutup ümri cihan ehlide bir yâr istedim
Likin ul kemrek tapıldı, gerçi bisyâr istedim.
Kimge kim canım fidâ eylep, sağındım, yâr irür
İrmes irdi yarlıgda çün vefâdâr istedim.
Bilmedim âlem elide yoqturur mutlaq vefa,
Vah ki ümrim ulçe yoqtur, sagmıp bar istedim.
Ul ki tapılmas beşer cinside, vah gaflet körün
Kim peri haylide men divâne-i zâr istedim.
Sırr-ı ışqımmı könül köz birle fâş etmek ne tan
Qalb-i ter-dâmenni çün men sâhib-esrâr istedim.
Şeyh birle hâneqahdın çün yarugluq tapmadım,
Deyr piri hızmetige köy-i hemmân istedim.
Ey Nevâî, çün refiqe tapmadım bu gussadın,
Özni bîkeslik belâsige giriftar istedim.
**********
Gazel
Ger elemimge çâre yoq, bolmasa bolmasın, nitey?
Var gamıma şumâra yoq, bolmasa bolmasun, nitey?
Rencime bu ise aded hâsti bu irse neyleyin,
Derdime ger kenâre yoq, bolmasa bolmasun, nitey?
Cem' imes irse hatırım, cem' olurga zâhida,
Hâcet-i istihare yoq, bolmasa bolmasun, nitey?
Yârdın elge kâmlar bu ki menin san gehi
Köz uçıdın nazara yoq, bolmasa bolmasun, nitey?
Meş'el-i vasi ile ulus şâm-ı münevver u menin
Bahtıma bir şerare yoq, bolmasa bolmasun, nitey?
Qısm-ı ezelge şâdmen bu ki felek riâyeti
Hâlime âşkâre yoq, bolmasa bolmasun, nitey?
Dedim: İrür Nevâî öz derdiğe çaresiz, dedi:
Ger elemimge çâre yoq, bolmasa bolmasun, nitey?
**********
Gazel
Nice kelgümdür divân ul serv-i gülru kelmedi
Közler imge keçe tan atqunça uyqu kelmedi.
Lahza lahza çıqtım u çektim yolıda intizâr
Keldi cân agzımga-yu ul şah-ı bedhu kelmedi.
Ârazıdm aydın irkende ger itti ihtiyat
Rözgârumdek hem olganda qaranu kelmedi.
Ul periveş hecridin kim yıgladım divânevâr
Kimse bar mu kim anı körgende külgü kelmedi.
Közlerindin nice su kelgey dep öltürmen meni
Kim, barı qan irdi kelgen bu kiçe su kelmedi.
Tâlib-i sâdıq tapılmas, yoqsa kim qoydı qadem,
Yolga kim evvel qadem ma'şuqı ötrü kelmedi.
Ey Nevâî bade birle hürrem et könlün üyin
Ni uçun kim bade kelgen üyge qaygu kelmedi.
**********
Kıt'a
Cahân gencige şâh irür ecdehâ
Ki, otlar saçar qahr-ı hengâmıda.
Anın kâmı birle tirilmek irür
Maaş eylemek ecdehâ karnide.
**********
Kıt'a
Nâkes u nâcins evlâdın kişi bolsun divân
Çekme mihnet kim, latif olmas kesâet âlemi.
Kim küçük birle hötükke nice qılsafî terbiyet
İt bolur, dağı eşek, bolmaslar asla âdemi.
**********
Tuyug
Yâ Rab, ul Şehd ü şeker yâ lebdürür,
Yâ meğer şehd ü şeker yalapdurur?
Canıma peyveste nâvek atqalı
Gamze oqın qaşımga yalapdurur!
**********
Tuyug
Nice dedim ul senemge: "Barmagm!"
Qılmadı ul terk âhın barbagın.
Munça kim hudraylıq körgüzdi ul,
Aql hayret qıldı, tişlep barmagın
**********
Muhammes
Âh kim vâlih men serv-i hırâmândın cüda
Közlerim giryândur ol gül-bergi han-andın cüda
Binevâdur cân dağı ul hur-ı rızvândın cüda,
Ni nevâ-sâz eylegey bülbül gülistandın cüda,
Eylemes toti tekellüm şekkeristândm cüda
Vah, nice ışq otı cismimde söfiekni örtegey,
Könle kim ceybıga ot salgay, etetni örtegey,
Tilbelik ahım semâdın tâ semekni örtegey,
Ul quyaş hecride, qorqarmen, felekni örtegey,
Her şerare kim bolur bu otlug efgândm cüda.
Vah ki, bağrım tökti közler yolıdm pergâle köp,
Köz hem ul gül hecridin yagdurdı gülgûn jale köp,
Za'f etipmen qanhg eskim bes ki tökti lâle köp,
Deme hicranımda çekmeysen figân u nâle köp
Cism eyler mü figân bolgan nefes candın cüda!?
Qılgalı mahrum cân-ı vaslıdın cânân meni
Talhkâm itmiş tiriklik bâdesidin cân meni
Her zemânı öltürür gam zehridin hicran meni
Hecr ölümdin talh imiş mundın sofi, ey devrân meni
Eylegil candın cüda qılgunça cânândm cüda!
Bağrıma, iy hâr-ı hicran, her zaman sançılmagıl,
İy könül, yüz cevr itse, közge gayrın ilmegil,
Min belâ yüzlense, ey cân, yârdın ayrılmagıl,
Bolsa yüz mîn canım al, iy hecr, likin qılmagıl,
Yârnı mendin cüda yahud meni andın cüda!
**********
Müstezad
Din âfeti bir mugbeçe-i mâhiliqadur
Meyhârev ü bîbâk
Kim ışqıdın aran vatanım deyr-i fenâdur,
Sermest ü yaqam çâk.
Hem türresinin dudı vara' beliğe zünnâr
Men kâfir-i ışqı
Hem yüzi mecüs otı kibi şu'le-fizâdur,
Men örteniban pâk.
Ul çehre furûgı tüşüban zâr tenimge
Bir nev' küyer kim,
Her kimse anı kördi, sagmdı ki, yanadur,
Ot içide hâşâk.
Hayvan suyı cânımnı olur la'lidin aynı
Ul cür'a-i mey kini,
Tegmiş ana meygûn lebi cânımga devâdur,
Ne zehr u ne teryâk.
Bu nev' ki eyler, mey-i vaslı hevesidin
Mahmur bolupmen
Müşkül ki yazılgay bu humarı ki manadur
Sâgar bolıp eflâk.
Sâyılmen ü maqsudım irür naqd-ı visalin,
Buhl eyleme, cânâ, Kim
barca mezâhibdeki ışq ehliarâdur
Mezmûm irür imsak.
Hecrinde yüzi sargarıban dem ura almaş
Bîçâre Nevâî, Göya ki hazân
faslıda bîberg ü nevâdur
Ul bülbil-i gamnâk.
**********
Hayret-ül Ebrar'dan
îy qılıban qahır ile lutfufi şi'âr
Barnı yoq iylemek ü yoqnı bar
Yoq idiler her ni bar iyledin
Fehm ü hıred barıga yâr ıyledin
Hem tokuz eflâkra çıqtın refi'
Hem küre-i hâkni yaydın vesi'
Ger felekiyyât u 'anâsır durur
Barca semin-qadr cevahir durur
Kânı vü hayvanı eğer hod nebat
Her biri bir gevher-i 'âlî- sıfât
Barçasını gerçi latif iyledin
Barçadm insânnı şerîf iyledin
Köz açıban hâce 'adem şâmıdm
Cân tapıban tan yili peygâmıdm
Şâm-ı 'ademni sürüp andaq ki dûd
İsti dimâgiga nesîm-i vücûd
Zahir bolup özige bîgâne-vâr
Yüz uruban her sarı dîvâne-vâr
Her nefesi subh kibi sargarıp
Tan yili dik her dem özidin barıp
Yüz tümen u'cûbe temâşâ qılıp
Sırrını bilmekni temenna qılıp
Fikreti qügan sayı köprek hayâl
Anlaban öz kâmını köprek muhal
Bolmadı ol perdede çün keşf-i râz
Köp qılıp ızhâr-ı sücûd-ı niyaz
Kesr harîmide maqam iyledi
Acz ü tehayyürde qıyâm iyledi
Ye's ile öz 'aczini qılgaç edâ
Qıldı ana hâtif-i gaybî nida
Kim qop ü seyreyle bu gülsen sarı
İyle nazar sebze-i rûşen san
Qoptı vü qoydı çü bir ikki qadem
Boldı 'ıyân ravza-ı bag-i İrem
**********
Sedd-i İskenderî'den
Çü âhır bolurbiz'adem ly refiq
Ganîmet tutah bu dem iy refia
Bu bir dem ki hoş-vâqtlıg birdi dest
Tarab camidin iylegil özni mest
Çü bu dem ni cerh ötkerür hem bu dem
Demâdem mey iç kim irür dem bu dem
Körüp 'ömr târihi mubhemlıgin
Ganîmet bil eshâb hem-demligin
Vatan terkini bir nefes iyleme
Yana renc-i gurbet heves eyleme
Sefer mihnet-i câvidânî durur
Nidin kim seqardın nişanı durur
**********
Leyli vü Mecnun'dan
Bir na'şqa saldılar ikevni
Cansız kilin ü ölük küyevni
Kirdi iki cism bir kefenga
Yoq yoq ikki rûh bir bedenga
Bir na'ş ile ol ikki dil-ârâm
Andaq irdi kim dü hâne bâdâm
El qıssa ol ikki yâr-ı canı
Tapqaç bu visâl-i câvidânî
Na'ş üzre yayıp harîr u dîbâ
Rengi hoş u naqşı dağı zîbâ
Baş üstige iltmek qılıp fen
Ol yirgeçe kim bar irdi medfen
Tâbut ile ikki dil-rubânı
Medfen içige kirip nihâni
Yitkürdiler öz nişânesiga
Tof raq garîb-hânesiga
Yaşurdı çü ay ü kün yüzin ebr
Çün gûr bir irdi boldı bir qabr
'Işq ehliga uçtı şem'-i ümmîd
Kim yir qoyı battı ay u hûrşîd
**********
"SEB'A-İ SEYYAR"dan
Sin ki bu sayfa iyledin tahrîr
Öz hadîsinni qil taqrîr
Barca hâlindin it haber bizge
Kim demiri qıldı köp eser bizge
Didi kim Rûm mülkidür vatanım
Tıbb ü hikmet durur şi'âr ü fenim
Bu mühendis ki eyledim yâdı
Mana âbâdur anın evlâdı
Şükr li'llah ni kim murâd ittim
Devletindin muradıma yittim
Şeh çü fehm itti bu temennam
Nüdemâsıdın iyledi anı
Sormağı müjdesin çü birmiş irdi
Uyqu Şeh'nin közige kirmiş irdi
Eyle uyquga saldı anı bu söz
Kim quyaş çıqmagunça açmadı köz
**********
Ferhad u Şirin'den
Burun cem' it ni kim bolgay tevârih
Barıda iste bu ferhunde târih
Taplıgay şâyed andaq bir nice söz
Söz aytur ilge ol yan tüşmegey köz
Anı nazm it ki tarhmtâze bolgay
Ulusqa meyli bîendâze bolgay
Yoq irse nazm qılgannı halâyıq
Mükerrer iylemek sindinni lâyıq
Hoş irmes il soranca rahş sürmek
Yolı kim il yügürmiştür yügürmek
Birev kim bir çemende sâyir irdi
Nice kim gül açılgan kürdi tirdi
Hem ol yirde imes gül istemek hûb
Bu bustân sahrada gül köp çemen köp
Çü bu sözlerge fikr itti zamirim
Köründi barca ma'nî dil-pezîrim
Qılıp könlümni bu endîşe şeydâ
Tevârîh iyledim her san peyda
Nazar iylep bann evveldin âhır
Bolup baştın ayaq aldımda zahir
Tapıldı anca söz kim kâmım irdi
Qayıldı anca mey kim camım irdi
